ظهور، و اعتقاد به آموزه‌ی رجعت

یکی از عقاید مسلم و غیر قابل انکار در مکتب تشیع، رجعت مردگان و زنده شدن آنها است، و همین اعتقاد این مکتب را از دیگر مکاتب تمییز می دهد. این مسأله، مسأله ای است که هم در آیات قرآن کریم و هم در روایات وارده از معصومین(علیهم السلام)، بدان اشاره شده است. و از زمان پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله) مطرح بوده است. با این وجود که این مسأله در مکتب تشیع کاملاً مطرح و مورد تأکید قرار گرفته، اما با مخالفت ها و انکارهایی نیز مواجه شده است، تا جایی که عده ای وقوع آن را غیر ممکن می دانند. ولیکن باید گفت: اثبات وقوع این مسأله خیلی سهل تر از آنچه که فکر می کنند، می باشد.

رجعت از نظر لغوی و اصطلاحی

در مفردات راغب اصفهانی آمده است: رجوع، بازگشت به آنچه آغاز از آن بوده یا تقدیر آغاز بوده، چه از مظر مکان یا کار یا سخن، چه به ذات آن باشد یا جزئی از اجزای آن، یا به کاری از کارهای آن، پس رجوع بازگشتی را گویند که هم در طلاق به کار می رود و هم در بازگشت به دنیا بعد از مردن. از اینرو است که می گویند، فلانی به رجعت ایمان آورده است.(مفردات، راغب اصفهانی، ذیل لغت رجع)

رجعت در لغت از ریشه عربی رجع می باشد و به معنای یکبار بازگشتن می باشد.

رجعت در اصطلاح دینی، به معنی بازگشت مردگان به زندگی در دنیا، است. اعتقاد به رجعت در واقع در معنی عام، اعتقاد به قیامت است.(1)

رجعت نزد شیعیان

رجعت یکی از مسائل پیچیده و مربوط به دوران ظهور حضرت مهدی(عجل الله فرجه) است. به طور کلی از نظر شیعه امامیه، عقیده به بازگشت ائمه اطهار(علیهم السلام) و دو گروه از امت که همانا مۆمنان محض و کافران محض می باشند - گروهی از مۆمنین به این جهان باز می گردند تا مستقیماً ظهور دولت حق را مشاهده نمایند و از شکوفایی آن لذت ببرند. و همانطور گروهی از منافقین بازگردانده می شوند تا کیفر دنیوی اعمال ناشایست خود را ببینند - بعد از ظهور حضرت حجت(عجل الله فرجه) را رجعت می گویند. و به اعتقاد علمای بزرگ و نویسندگان مشهور، حتی علمای اهل سنت، رجعت از اعتقادات مذهب امامیه محسوب می شود.(2)

نظرات علمای بزرگ شیعه درباره رجعت

اعتقاد به رجعت و بازگشت گروهی از مردگان، پیش از قیامت، به دنیا، از ویژگی خاصی برخوردار است و در منابع اسلامی، اهمیت آن با بیان های گوناگونی مطرح شده است. علمای شیعه در این باب نظرات گوناگونی بر اثبات این عقیده دارند. و کسانی را که منکر این مسأله هستند را، مذمت می کنند.

1. شیخ صدوق (رحمة الله علیه) در کتاب اعتقاداتش می گوید: عقیده ما درباره رجعت آن است که ما آن را حق می دانیم. ایشان می گوید: رجعت در امم سالفه نیز واقع گردیده و در این امت نیز واقع می گردد. چنان که از پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده: هر آنچه در امت های گذشته انجام گرفته است در این امت نیز انجام می گیرد.

2. شیخ مفید (رحمة الله علیه) در جواب پرسش از مسأله رجعت مى گوید: خـداونـد، پـیـش از روز رستاخیز، گروهى از این امت را باز مى گرداند و عقیده به رجعت یكى از ویـژگی هاى مذهب اهل بیت (علیهم السلام) به شمار مى رود. خداوند از روز رستاخیز بزرگ خبر داده: همگى را بـر مـى انگیزیم و هیچ كس را فروگذار نمى كنیم. ولى درباره رجعت مى گوید: از هر گروهى دسته اى را برمى انگیزیم. پس، چنان كه خداوند خبر داده دو رستاخیز اكبر و اصغر داریم. و نـیـز خـداونـد از سـتـمـكاران گزارش مى دهد كه در روز قیامت گویند: خداوندا، دو بار ما را میراندى و دو بار ما را زنده گردانیدی. گروه ستمكاران از دو مرگ و دو زندگى سخن مى گویند: آنها در این جهان بوده، مى میرند و در رجعت زنده شده سپس مى میرند، و براى روز رستاخیز زنده مى گردند.( اصول کافی، ترجمه کمره ای، جلد2، صفحه832)

3. سید مرتضی (رحمة الله علیه) درباره حقیقت رجعت می گوید: آنچه شیعه امامیه برآنند، آن است که خداوند در موقع ظهور حضرت مهدی(عجل الله فرجه) گروهی از مۆمنان را برمی انگیزد تا از ظهور دولت حق بهره برده و به نصرت و یاری آن نائل گردند و نیز گروهی از دشمنان را برگردانده تا از آنان انتقام گرفته شود و مۆمنان از آن لذت برند. دلیل بر صحت این گفتار، همانا امکان آن و مقدور بودن آن برای خداوند است. زیرا امری ممتنع و مستحیل نیست، چنانکه گروهی از مخالفین آن را مستحیل دانسته اند. پس هرگاه مسئله رجعت امری ممکن باشد، دلیل بر اثبات آن، اجماع شیعه امامیه و اتفاق آرای آنان بر این مسأله است و اتفاق آرای شیعه حکایت از رأی معصوم دارد.(3)

4. علامه معاصر شیخ محمدحسین کاشف الغطاء در ردّ کسانی که مسأله رجعت را از ارکان مذهب تشیع شمرده و بر آنان طعنه زده اند، می گوید: عقیده به رجعت، لازمه مذهب تشیع نیست، انکار آن زیانی ندارد، گرچه این مسأله برای آنان روشن و بدیهی است ولی لازمه ای میان تشیع و عقیده به رجعت وجود ندارد. و این مسأله همانند برخی از اخبار غیبی مشهور است که پیش از قیامت صورت می گیرد. مانند فرود آمدن حضرت مسیح(علیه السلام)، ظهور دجال، خروج سفیانی و نظائر آن که نشانه های قیامت اند. اینگونه امور، ربطی به اساس تدین ندارد و از ریشه های اسلام به شمار نمی رود. انکار آن موجب خروج از دین نمی گردد و نیز اعتراف به آن، صرفاً موجب دخول در دین نمی گردد.(4)

نتیجه سخن

رجعت یکی از عقاید مسلم شیعه می باشد و تمامی علمای شیعه بر آن اتفاق نظر دارند. علامه مجلسی در این باره می فرمایند: اعتقاد به رجعت در تمام دوره ها، مورد اجماع فقهای شیعه بوده است.(5)

رجعت از جمله حوادثی است که در هنگامه ظهور حضرت مهدی(عجل الله فرجه) اتفاق می افتد.

سمیرا باقری     

بخش مهدویت تبیان

منابع:

1.       دانشنامه آزاد اسلامی، لغت رجع.

2.       اصول کافی، ترجمه کمره ای، جلد2، صفحه831.

3.       اصول کافی، ترجمه ای کمره ای، جلد2، صفحه829.

4.       رجعت در اندیشه شیعی، آیت الله محمد هادی معرفت.

5.       بحارالأنوار، جلد53، صفحه122.

برچسب ها : ظهور، و اعتقاد به آموزه‌ی رجعت,