نويسندگان در انگيزه خود از تأليف اين اثر، از استاد مطهري به عنوان متفكر، انديشمند و فيلسوف شهير اسلامي كه به خوبي توانست به عنوان يك معلم و مبلغ ديني به دين شناسي و اسلام شناسي دست يابد و با شناخت نيازهاي زمان و پاسخگويي به پرسشهاي نسل جوان، نقش مؤثري ايفا كند و واقع گرايانه به بازشناسي و بازسازي انديشه اسلامي بپردازد و همه توجه خويش را به دفاع تحليلي و برهاني از آموزه هاي ديني و ارزشهاي اسلامي و پارادايم هاي فرهنگ ديني در جامعه بپردازد، ياد مي كنند و با تأكيد بر جاودانه بودن انديشه وي، معتقدند كه پس از شهادت نيز، آثار نوشتاري و گفتاري مطهري در زمينه هاي كلامي، فلسفي، عرفاني، اجتماعي و تفسيري، پويا، بالنده و پاسخگوست و جزو مباني فكري نظام اسلامي مي باشد. از اين رو همه پژوهندگان ساخت انديشه ديني و مشتاقان حوزه هاي فرهنگي، خود را نيازمند مطالعه آثار او دانسته و كتابهاي وي را پشتوانه نظري و انديشه هايش را كليد رمزگشاي جهان بيني اسلامي قلمداد مي كنند. از نظر نگارندگان، استاد مطهري با درك درست و همه جانبه از دين و نيازهاي زمان از يك سو، و شناسايي توطئه هاي خزنده و پنهان فرهنگي دشمنان مغرض، و در بستر زمينه سازي هاي خطرناك دوستان جاهل از ديگر سو، توانست به رسالت خطير خويش عمل كند و در اين موقعيت حساس، راه و روش و انديشه او الگوي مناسب و سازنده اي براي نسلهاي جديد به ويژه عالمان حوزوي و روشن فكران دانشگاهي است. حسن يوسفي اشكوري، (1328ـ) كتاب «نقدي بر كتاب شهيد مطهري افشاگر توطئه...» را توسط شركت سهامي انتشار در سال 1364 منتشر ساخت. كتاب مزبور در نقد كتاب «شهيد مطهري افشاگر توطئه، تأويل ظاهر ديانت به باطن الحاد و ماديت» به ضميمه نقدي از شهيد مطهري بر اسلام شناسي دكتر شريعتي است كه به وسيله علي ابوالحسني ـ كه به گفته برخي دغدغه اصلي اش مشروطه مشروعه و شيخ فضل الله نوري بود ـ چاپ و منتشر شده است. به نظر بسياري، استاد مطهري در طول حياتش هرگز مستقيماً مطلبي عليه شريعتي ننوشت. پس از شهادت او، علي ابوالحسني (معروف به مُنذر، 1334 ـ 1390) با مطالعه مكتوبات ايشان، بسياري از يادداشتهاي او از جمله حاشيه نويسي او بر چندين كتاب شريعتي را منتشر كرد و با انتشار كتابي به نام «شهيد مطهري، افشاگر توطئه؛ تأويل «ظاهر» ديانت به «باطن» الحاد و ماديتي»، براي اولين بار يادداشتهاي استاد مطهري عليه دكترشريعتي را منتشر كرد. اين كتاب جدل برانگيز كه در سال 1362 منتشر شد، از اولين كتابهاي چاپ شدة ضدشريعتي بود كه در نسخه هايي در قم چاپ و توزيع شد. به اعتقاد برخي، او تفاوتهاي آن دو را روشن و برجسته كرد. محمدرضا فاكر باني چاپ كتاب ابوالحسني بود. حسن يوسفي اشكوري در سال 1364 پاسخي انتقادي بر آن نوشت. كتاب حاضر كه به مناسبت هشتمين سالگرد درگذشت دكتر علي شريعتي نگارش يافته است، پيشتر در 22 قسمت در آذر سال 1362 به صورت سلسله مقالاتي در نشريه پيام هاجر چاپ شده است. عناوين بخشهاي كتاب به شرح زير است: بدعت، اسلام و فقاهت، متفكران اسلامي و غرب زدگي؛ آيا «فرقان» زاييدة تعاليم دكتر شريعتي بوده است؟ علل مخالفت برخي از علما با روشنفكران، شيخ فضل الله نوري و پروتستانتيسم اسلامي، تاريخ غرب در ديدگاه دكتر شريعتي اصول فكري دكتر شريعتي و پروتستانتيسم اسلامي، و انگيزه نويسنده در دفاع از مرتضي مطهري و شريعتي، همايون، ماسينيون. شهيد مطهري و پوپر «اسلام و ليبراليسم: مباني نظري ليبراليسم از ديدگاه شهيد مطهري و پوپر» عنوان پژوهش عبدالخالق محمدي است كه با راهنمايي سيد صادق حقيقت، به بررسي و تحليل اجمالي و انتقادي مباني نظري ليبراليسم از ديدگاه آيت الله مرتضي مطهري به عنوان نماينده اسلام و كارل پوپر (1902ـ 1994) به عنوان نماينده فلسفه غرب پرداخته است. پژوهش وارة حاضر در قالب چهار فصل تنظيم شده است: در فصل اول به طرح مفاهيم و چارچوب نظري بحث پرداخته است. در اين فصل ابتدا توضيحي از مفهوم فلسفه سياسي يا تفكيك فلسفه سياسي اسلام و غرب ارائه شده؛ سپس به توضيح مفهومي و بررسي تاريخي ليبراليسم پرداخته شده است. در اين بخش، تولد و سير تكامل ليبراليسم به تفكيك سه مرحله مهم (ليبراليسم كلاسيك، مردم سالار و نئوليبراليسم) پي گرفته شده است. در فصل دوم، ضمن استقصا از مباني ليبراليسم، پنج مبنا براي ليبراليسم برشمرده شده است: نظريه حقوق طبيعي، اومانيسم، عقل گرايي، تجربه گرايي و اصالت فرد؛ سپس به بررسيهاي مفهومي و تاريخي هر يك و نقش آن در انديشه ليبراليسم اشاره شده است. در فصل سوم نظريات عقل گرايي، تجربه گرايي و فردگرايي را از ديدگاه كارل پوپر مورد نقد و بررسي قرار داده؛ نتيجه گيري شده كه نقد پوپر از دو نظريه شناخت شناسي فوق، به نفي آن دو و پيشنهاد نظريه شناخت شناسي خردگرايي انتقادي خواهد انجاميد. در پايان فصل نيز، اصالت فرد را از ديدگاه پوپر بررسي كرده است. در فصل چهارم ضمن نقد نظريات عقل گرايي و تجربه گرايي، نظريه شناخت استاد مطهري را مطرح نموده و سرانجام فردگرايي را از ديدگاه وي مورد نقد و بررسي قرار داده؛ به اثبات اصالت هم فرد و هم جامعه، از ديدگاه شهيد مطهري رسيده است. پژوهشگر سعي وافري داشته تا در جاي جاي اين فصل به مقايسه و نسبت سنجي انديشه سياسي اسلام و ليبراليسم با توجه به مباني نظري ليبراليسم از ديدگاه مطهري و پوپر بپردازد. در نهايت، تحت عنوان نسبت فلسفه سياسي اسلام و ليبراليسم، سخن نهايي اين مطالعه گفته شده است كه عبارت است از: نسبت عموم و خصوص من وجه ميان انديشه سياسي اسلام و ليبراليسم. عدالت اجتماعي يكي از دغدغه ها و دلمشغولي هاي شهيد مطهري در نوشته ها و سخنرانيهايش حوزه بسيار مهم و كاربردي عدالت اجتماعي بوده است كه موضوعاتي چون: عدل كلي، نسبيت عدالت، ديدگاه مبتني بر جبري بودن حركت زمان و تاريخ و مسأله عدالت، جايگاه عدالت در حكومت، عدالت اجتماعي، عدالت از نظر علي(ع) و... را شامل مي شود. وي در مقاله «بررسي نظريه نسبيت عدالت» كه در كتاب اسلام و مقتضيات زمان چاپ شده، به بررسي نقد ديدگاه نسبيت عدالت و اثبات مطلق بودن آن در همه زمان و مكانها پرداخته است. در نوشتار مزبور كه بخشي از سخنراني استاد مطهري در موضوع اسلام و مقتضيات زمان است، به بحث در مورد اهميت و كاركردهاي عدالت پرداخته شده و نياز به آن به عنوان يك نياز ثابت حتي در صورت تغيير جوامع مورد شرح و بررسي قرار گرفته است. وي ابتدا به بيان معناي لغوي و اصطلاحي نسبيت پرداخته و پس از آن، با توجه به نسبي بودن بسياري از امور و با توجه به معاني مختلف عرضه شده از عدالت، به نقد و ارزيابي نظريه نسبيت عدالت پرداخته است. وي مفهوم عدالت به معناي مساوات را نيز نقد نموده و مواردي از نقض در اين زمينه را ذكر كرده است. مقاله «جبر زمان و مسأله عدالت»، نيز نقد ديدگاه مبتني بر جبري بودن حركت زمان و تاريخ است. در اين نوشتار كه قسمتي از سخنراني شهيد مطهري در زمينه اسلام و مقتضيات زمان است، با استفاده از ادله عقلي، فلسفي و قرآني به نقد و ارزيابي ديدگاههاي برخي از فلاسفه غربي به ويژه كمونيست ها در زمينه جبري بودن زمان و سرنوشت بشر پرداخته شده است. نويسنده براي حوادث تاريخي كه در طول تاريخ براي انسانها واقع مي شود، دلايل گوناگوني قائل شده و معتقد است زمان به تدريج تكامل پيدا كرده و به سوي اعتدال و عدالت پيش خواهد رفت و اگر جبر زمان به اين معني باشد، تا حدي قابل قبول است. وي با استناد به قانون علت و معلول، به اين نتيجه مي رسد كه هرگاه علل ايجاد كننده تحول در جامعه تغيير پيدا كند، سرنوشت جامعه نيز تغيير خواهد كرد. شهيد مطهري در نوشتاري با عنوان «مفهوم عدالت، و رد نظريه نسبيت عدالت» كه بخشي از سخنراني اش در زمينه اسلام و مقتضيات زمان است، با توجه به معاني مختلف عدالت و معناي مورد نظر خود، به نقد و ارزيابي نظريه نسبيت عدالت پرداخته است. نويسنده به پيامدهاي متفاوت بودن عدالت و اجراي آن در هر زماني اشاره كرده و معتقد است اگر براي عدالت ثبات در نظر نگيريم و آن را امري نسبي بدانيم، حقوق فرد و جامعه به خطر مي افتد. وي همچنين به آثار منفي قائل شدن تبعيض بين افراد اشاره كرده و حقوق متقابل حاكم و رعيت و وظايف آنان در قبال هم را با توجه به آموزه هاي سياسي اسلام بيان كرده است. وي عدالت را پايه حقوق طبيعي، واقعي و فطري فرد و اجتماع دانسته و بر اين اساس نسبي بودن آن را مورد خدشه قرار داده است. «حكومت و عدالت» عنوان مقاله شهيد مطهري در شماره هاي 132 تا 135 مجله درسهايي از مكتب اسلام در سال 1350 است كه در آن به شرح و بررسي جايگاه عدالت در حكومت با توجه به ديدگاههاي امام علي(ع) در نهج البلاغه پرداخته است. اين مطلب كه بخشي از كتاب «سيري در نهج البلاغه» نيز است، بررسي رويكرد حكومت علوي به حقوق مردم و اجراي عدالت اجتماعي را پي گرفته است.

برچسب ها : ,